Masoneria (wolnomularstwo)

Jeżyk

Masoneria-- tajemnicze słowo budzące różnorakie skojarzenia, najczęściej dalekie od prawdy. Bractwa wolnomularskie stawiały sobie konkretne cele działania w swoim środowisku, starały się przewartościować funkcjonujące w społeczeństwie układy i wpływy np. kościoła na społeczeństwo :

Masoneria od początków swego istnienia kojarzyła się zwykłym ludziom z tajemniczą i potężną organizacją dążącą do przejęcia władzy nad światem. Loża masońska w Koszalinie istniała ponad 150 lat i był jedną z najstarszych na Pomorzu.

Masoni, czyli wolnomularze

Pierwsze bractwo wolnomularskie powstało w Anglii w roku 1717 i było jednym ze zwiastunów epoki Oświecenia, w której rodząca się wówczas burżuazja dążyła do unowocześnienia feudalnego społeczeństwa. Zawarte w „Konstytucji wolnomularzy" obowiązki i przepisy bractwa postulowały wolność wyznania i myślenia – rzecz niezwykłą w czasach absolutyzmu. Również niezwykłe ówcześnie były pozostałe cele wolnomularzy (zwanych również masonami): domaganie się równości wobec prawa, osobistego bezpieczeństwa, ograniczenia przywilejów feudałów oraz uprawnień państwowej władzy w dziedzinie jej ingerowania w życie obywateli. Przez cały czas swego istnienia wolnomularstwo było z założenia organizacją filantropijną, filozoficzną i postępową, opierając się na zasadach wzajemnej tolerancji, szacunku dla siebie i dla innych oraz wolności sumienia, oddając się poszukiwaniom prawdy, studiom nad moralnością oraz dążeniu do moralnej i materialnej poprawy ludzkości w myśl przejętych później przez Wielką Rewolucję Francuską haseł: Wolność – Równość – Braterstwo.

Loże wolnomularskie w krótkim czasie rozprzestrzeniły się po całym świecie, stając się stowarzyszeniami grupującymi intelektualne elity i od początku swego istnienia budziły wrogość wielu środowisk: przede wszystkim tych związanych z kościołem katolickim, dla którego hasła oddzielenia władzy kościelnej od świeckiej, tolerancja i wolność wyznania, były nie do zaakceptowania i powodowały oskarżenia o niszczenie religii i ładu społecznego. Dodatkowo podejrzliwość wzmagały tajemnicze symbole i obrzędy masońskie mogące kojarzyć się z pogańskimi. Tymczasem wolnomularstwo zwalczało jedynie klerykalizm, wszelki dogmatyzm i fanatyczną nietolerancję, akceptując w swoich szeregach zarówno osoby wierzące jak i ateistów. Wśród masonów tamtego okresu można znaleźć najwybitniejsze nazwiska epoki Oświecenia: byli nimi m. in. Wolter i Danton we Francji, Beniamin Franklin i George Waszyngton w Ameryce czy król Prus Fryderyk Wielki, który wprowadził w swoim państwie, jako drugi po królu Danii, powszechne nauczanie elementarne, co w późniejszym okresie przyczyniło się do gwałtownego rozwoju cywilizacyjnego Prus.

Koszalińska loża „Maria Pod Złotym Mieczem"

Właśnie król Fryderyk Wielki założył w Berlinie w roku 1740 Wielką Narodową „Lożę – Matkę" „Pod Trzema Globami" i brał aktywny udział w pracach loży i jej rozwoju, zaś całe wolnomularstwo w Prusach jako organizacja postępowa było za jego rządów otaczane szczególnie skuteczną ochroną i opieką. .W 1777 roku do dziewiętnastu „lóż – córek" należała również loża „Augusta pod Złotą Koroną" w Stargardzie Szczecińskim. Do tej loży, jak zresztą do większości, należeli liczni oficerowie, którzy podążali za przykładem swojego króla. W tym czasie w stacjonującym w Koszalinie i w Darłowie pułku Billerbecka, a w garnizonie Białogardzie pułku kirasjerów Lölhöft-a siedmiu oficerów było wolnomularzami; prócz nich do loży w Stargardzie Szczecińskim należało także dwóch koszalinian, w tym ówczesny burmistrz Brand. Ponieważ podróż do Stargardu Szczecińskiego na prace loży była przy ówczesnym stanie dróg zbyt długa i niewygodna, wszystkich dziewięciu wolnomularzy postanowiło założyć w Koszalinie własną lożę (minimum wynosiło 7 osób). 9 stycznia 1777 roku otrzymali od Wielkiego Mistrza Narodowego Fryderyka Augusta - Pana Brunszwiku i Lüneburga pozwolenie na utworzenie w Koszalinie loży członkowskiej podlegającej loży w Stargardzie. Po znalezieniu odpowiednich pomieszczeń, dnia 3 marca 1777 roku założono lożę członkowską, której mistrzem i przewodniczącym został będący oficerem w białogardzkim pułku kirasjerów, książę Fryderyk Wilhelm Karol – Pan Stuttgartu i Wirtembergii.

Krótko po powstaniu loży jej członkowie postanowili uniezależnić się od loży w Stargardzie. Wielka Narodowa „Loża – Matka" zezwoliła 16 sierpnia 1777 roku na utworzenie nowej „Loży – córki" pod nazwą „Maria pod Złotym Mieczem". Nazwa ta pochodzi prawdopodobnie od szczególnie zasłużonej krewnej księcia Wirtembergii, która podarowała mu miecz i z pewnością miała za zadanie zobrazowanie wojskowego charakteru loży.

Pierwsza siedziba koszalińskich wolnomularzy mieściła się w nieistniejącym już dziś budynku przy ówczesnej ulicy Junkerstraße 27 (dziś ul. Mickiewicza). W burzliwych latach wojen napoleońskich działalność loży osłabła (większość jej członków będąc stanu żołnierskiego była nieobecna walcząc z Francuzami), i dopiero w roku 1810 wznowiono działalność. Znaleziono nowe miejsce na siedzibę loży w budynku należącym do radnego Lenza przy Neutorstraße. W 1822 r. loża przeniosła się do pomieszczeń przy Ritterstraße. (dziś ul. Zawiszy Czarnego), gdzie wynajmowała na swe cele parcele gruntu od giełdy aktuariuszy prawniczych na tak zwanym Schloßfreiheit do roku 1837. W roku 1836 loża nabyła dom numer 2 na Schloßfreiheit (późniejsza ulica Mauerstraße 22, a następnie Schloßstraße 6, dziś ul. Grodzka, w pobliżu obecnego kościoła prawosławnego) i był to pierwszy i zarazem ostatni własny dom loży. Poświęcenie miało miejsce 15 grudnia 1837. W roku 1875 dom został rozbudowany, a w roku 1912, gdy mistrzem koszalińskiej loży był sam burmistrz Koszalina, Ernst Sachse, powiększony poprzez dobudowę.

Koszalińska loża masońska bazowała na tych samych podstawach, na których opierało się (i opiera do dziś) całe wolnomularstwo: na myśleniu i działaniu ku wspólnemu dobru, a także deklarowało wiarę w Wielkiego Budowniczego Świata (jak nazywano Istotę Najwyższą, czyli Boga) i opieranie się na naukach Jezusa Chrystusa (stąd np. miało miejsce święcenie kolejnych siedzib loży). Jakkolwiek było to akceptowane przez protestantyzm, stało się nie do zaakceptowania przez totalitaryzm. W swojej ostatniej siedzibie loża działała do końca swego istnienia w latach 30, kiedy to działalność wolnomularska została w III Rzeszy zakazana. Sam budynek już dziś nie istnieje, a na jego miejscu wybudowano po wojnie kotłownię.