Listy z robót przymusowych--Listy z Kresów Wschodnich

Jeżyk

"Listy z niewoli" cieszyły się powodzeniem, dla tego postanowiłem ten wątek kontynuować. Tym razem będą to listy z "Robót przymusowych" i listy z "Kresów wschodnich"
Dla czego takie zestawienie? Ponieważ jest to korespondencja uzupełniająca się. Są to listy ojca i syna, czyli mojego brata ciotecznego i mojego wujka. Wujka znałem słabo, natomiast brata ciotecznego, Mietka, w ogóle nie znałem, no może tylko z opowiadania mojej matki. Dzieliła nas duża różnica wieku. Oczywiście byli husowianami, Ale ich losy to długa i barwna historia, również tragiczna. Kim był Mietek ? Podobno był wspaniałym człowiekiem, wesołym o miłym usposobieniu. Grał na gitarze i akordeonie. Zmarł po przyjeździe z Niemiec, z robót, ale to nie przymusowa praca u niemieckiego "Bauera" była tego przyczyną. Jakiś czas wcześniej przy pracach polowych skaleczył sobie nogę. Domyślam się że zbagatelizował ten przypadek, z całą pewnością nie był u lekarza, i tak to trwało. A jednak zemściło się okrutnie na młodym człowieku.
Wkrótce wkleję jego list, pisany z Kresów Wschodnich, z osady Boratyn. pta. Krystynopol. powiat Hrubieszów

Cdn.

Jeżyk

Pierwszy list z Kresów Wschodnich od mojego ciotecznego brata, Mietka, pisany był , jak się domyślam nie długo przed jego wyjazdem na roboty przymusowe do Niemiec. W tym liście wprawdzie wspomina że udało mu się zwolnić od wyjazdu w urzędzie Pracy, ale ta radość nie trwała długo :

Kolonia Boratyn 24.05. 194 ???

Kochany stryjaszku

Najwyższy już czas żebyś do nas przyjechał lub napisał, a Ty jak się dostałeś do tej wsi Husów, którą już bardzo znasz i siedzisz tam sobie, mówiąc że Cię życie tam trzyma.Chcąc Cię do czegoś nakłonić, piszę do Ciebie ten list. Ja jestem prawie zdrów, bo tylko mnie noga boli,co nie uważam za chorobę, to już trwa tak długo.W domu natomiast wszyscy są zdrowi i z dnia na dzień się spycha byle bliżej jakiegoś końca. Roboty na razie takiej nie ma bo jeszcze wszystko musi wschodzić. Dzisiaj tato zaczął hakać buraki pastewne, bo cukrowych nie mamy tego roku.
W piątek byłem w Warężu w Urzedzie Pracy, zwolnić siebie i Pawła (Paweł to brat Mietka) od Niemiec.Jakoś mi się to udało i zostaliśmy obydwaj zwolnieni. Mnie i tak by nie zabrali, ale Paweł musiał by jechać, a bez niego była by wielka bieda w domu.Na kolonii ma kartę do Niemiec Władek Adamek, i nie jest zwolniony. Nowości tu takich nie ma, żeni się Laska Stefan na dwunastce u Pieniążka. Może będzie też wesele u Curkowicza, ale to chyba później.
My tu z tatą urządzamy czasem koncert na skrzypce i harmonię i opinia twierdzi że wypada to nie najgorzej. Ja chciał bym kupić sobie większą harmonię, bo ta to za skromna. Może tam w Husowie ma ktoś do sprzedania niedrogą i w dobrym stanie.
Jak teraz żyjecie, czy dziadek zdrowi, i jak tam moje małe braciszki i siostrzyczka się chowają, już muszą być duże. Żeby nie ta noga to przyjechał bym teraz do Husowa, a tak to szkoda nawet myśleć o tym. Może tata z Helą przyjadą teraz, gdzieś koło Zielonych Świątek, tylko wpierw muszą być kenkarty wyrobione.
I właśnie jesteś proszony od rodzicieli, żebyś wybrał metryki dla mnie, Pawła i Heli. Koszta zostaną zwrócone po otrzymaniu. Stryjaszku, jak będziesz się widział ze stryjkiem Franciszkiem, to go serdecznie od nas pozdrów, bo on zawsze taki na ostatku. A może będzie mógł przyjechać, to niech przyjedzie, bo my go już dawno wyglądamy. A Ty także przyjedź, a w każdym razie odpisz co ciekawego u Ciebie.
Pozdrawiam Cie serdecznie z Pawłem i Helą, kochający Cie Mieczek
Osobne pozdrowienia od nas dla wujka i ciotki z dziećmi, a najlepiej ściskamy dziadka

Mietek z rodziną

Ps.
Mietek napisał aby pozdrowić stryjka Franciszka. Dla mnie Franciszek był wujkiem. Nigdy go nie poznałem mimo że mieszkał w Husowie. To zbyt odległe lata. Wiele lat później dowiedziałem się jedynie gdzie mieszkał. W husowskiej orientacji było to "Na Górnicy" na przeciwko sklepu, w małym drewnianym domku pod strzechą. Jego życiorys to bogata historia. Losy wojny rzuciły go do krajów tropikalnych, gdzie zaraził się malarią. Z tą mało znaną u nas chorobą wrócił do Polski, do Husowa. Domyślam się że nie leczona choroba przyniosła to co niesie z sobą poważna dolegliwość. Wkrótce zmarł. Z pewnością jego mogiła ma dziś już nowego "lokatora

Jeżyk

Ten list pisany jest przez ojca Mietka, do moich rodziców, w czasie kiedy Mietek był już na przymusowych robotach i niemieckiego "Bauera"

Osiedle Boratyn dnia 11.08. 1941 roku

Kochana siostro, tato i szwagrze

Piszę do Was wszystkich razem i dowiaduję się o Waszym zdrowiu i powodzeniu. My Bogu dzięki jesteśmy zdrowi i jakoś się trzymamy. Jesteśmy już po żniwach, nie mamy w tym roku dużo zbóż, ale mnie się wydaje że i tak wszystkiego jest za dużo, bo wtedy i roboty jest więcej, a nikt za dwóch nie zje, a sprzedać się nie opłaca.U nas wszystko będzie młócone maszyną, o cepach tu nie mam mowy. Miecio pojechał do Niemiec na roboty, wprawdzie mógł z Hrubieszowa dać dęba do Husowa albo i do domu, ale on miał trochę ochotę jechać. Pisał już dwa listy i pisze że mu jest bardzo dobrze. Gospodarz i gospodyni bardzo go lubią, w każdą niedzielę jedzie na rowerze gdzie mu sie podoba. Gospodarz ma dwa rowery to jeden jest do dyspozycji Mietkowej. Rozmówi się z nimi po niemiecku i za to go lubią i ma u nich oko.
Ale czy go lubią czy nie, ja nie jestem zadowolony, bo on nie powinien być u obcych tylko w domu. Nie był on bezrobotny i o kawałek chleba nikogo nie prosił. Ale taki jest los człowieka który miota nim na wszystkie strony. Jeśli przypomnę sobie swoje lata, to też nie zaznałem szczęścia być w domu, w swojej rodzinnej wiosce między swoimi, tylko rzycało mną w rożne strony, gdzieś tam po syberyjskich stepach. Wprawdzie wróciłem zdrów, ale nie za długo znów wyjechałem ze wsi, jak ten legendarny Żyd tułacz. Ale ja wierzę w to że człowiek ma takie przeznaczenie od urodzenia do grobowej deski. Ja nie narzekam że mam tu źle, albo biedę, to nie można mówić. Co się tyczy naszej gospodarki to bogu dzięki mamy dwie krowy, dwie jałówki, dwie świnie, klacz i źrebak i tego drobiu z 50 sztuk. Wspomnę jeszcze że gospodarz Mietka też gra na gitarze i zna bardzo dobrze nuty, i razem z Mietkiem wygrywają. Mietek pisze że mu jest dobrze, ze ma co jeść , ma ubranie, a ten gospodaż to jakiś straszny gaduła, wiecznie coś tam opowiada i tak żyją jak koledzy.
Kończę to bazgranie, zasyłam Tobie, tatowi, szwagrowi, Maryśce i dzieciom, Kajtankowi z żoną,i Walerkowi, Frankowi z żoną,Zygmuntowi z żoną i dziećmi i Wam wszystkim serdeczne pozdrowienia. Daj Boże abyśmy mogli się zobaczyć, to byśmy sobie trochę poopowiadali.
Kochający Was Ignac z Anną, Pawluś i Hela
Pozdrawiam wszystkich krewnych i znajomych
Ignac

Ps. Zapomniałem Wam napisać że Mietek Was wszystkich pozdrawia i prosi żebyście do niego napisały, bo on mówi że na razie nie może tak wszędzie pisać. Adres do niego na odwrotnej stronie :

An. Hernn
Mieczysław Roman
b) Heinrich Burghardt
Erdmannrode
uber. Hersfeld
bez, Kassel Kurhessen
Deutchland

Jeżyk

A tu pierwszy list Mietka, pisany już z Niemiec :

Erdmannrode 21.09. 1941

Kochany stryjaszku

W pierwszym rzędzie muszę Ci podziękować za list i fotografię którą otrzymałem 1. 09. Z listu tego dowiedziałem się że żyje mój wybawca (bo przecież mnie bawiłeś) i jak żyjesz w tych ciężkich czasach jak obecnie.Ja natomiast jestem także jeszcze przy zdrowiu, a powodzenie to takze zbyt złe nie jest, ale też i nie za dobre.Nie narzekam jednak na to, gdyż wiem że teraz w ogóle nigdzie lepiej nie jest, szczególnie w naszym kraju. Mam jednak nadzieję że się to wszystko zmienia lepsze, tylko trzeba trochę poczekać, gdyż wszystko ma swój [początek i koniec, co na pewno wiesz. A teraz chcę przystąpić do interesu. Otóż z tą harmonią to jest taka sprawa. Gdy dowiedziałem się z Twego listu że taką harmonię chcesz kupić, zacząłem dowiadywać się o tym.Otóż firmy i sklepy posiadają jedynie cenniki i gorsze instrumenty i nic poza tym.Jeśli by to było rok temu, to można było jeszcze kupić co się chciało, a teraz nic nie można dostać.Ale jeśli jest cennik do takiej poważnej firmy jak HOHNER, to nie zaszkodzi napisać, tylko zamówienie musi być w języku Niemieckim. Może gdzieś w większych miastach jeszcze coś by dostał, a jeśli nie ja, to mój gospodarz, bo tę harmonię to on mi kupił, bo my tu nie mamy zbyt dużych praw i wolności, a gospodarz jako tutejszy predzej by to załatwił.
W drugim pokoju jest radio i orkiestra gra właśnie walca" Nad modrym i pięknym Dunajem"ale aż warto posłuchać.
Gdy dostałem Twój list, to zrobiło mi się bardzo smutno i tęskno za swoją wioską rodzinną, która chociaż biedna i nie podobna do wielkiego świata, ale jednak nigdy nie zapomniana, bo wszędzie można czuć sie dobrze, ale nie tak jak we wsi rodzinnej.
Dla tego Ci zazdroszczę że możesz tam być. Wiedz, ze jesli powrócę, to wcale nie myślę zostać na tym naszym Boratynie. Wczoraj dostałem list z domu w którym piszą mi o jakimś tam dobrym interesie dla mnie. Nie wiem co to może być. Ja najchętniej chciał bym dostać się gdzieś blisko Husowa i Ciebie. Kończę już i nie zapominaj o mnie.

Kochający Cię Mieczek

Jeżyk

Ostatni z zachowanych listów pisanych przez Mieczysława z Niemiec

Erdmannrode 11. 12. 1941

Kochany stryjku

Piszesz mi o swoim weselu. Nie wierzę w to wcale gdyż podobnych postanowień robiłeś już wiele, to myślę że i tym razem nie dojdzie to do skutku. A jeśli by to było prawdą, to proszę, zdradź mi tę tajemnicę i napisz, kto ma być tą moją przyszłą stryjną i przyślij mi, o ile to możliwe, jej fotografię. Chcę wiedzieć co to za osoba która pozyskała Twoje względy, czy warta jest tego aby Cię zrobić na całe życie niewolnikiem.
Co do mojej fotografii, to przesyłam Ci tylko kliszę. Jeśli było by to możliwe to daj wyrobić i przyślij mi ze cztery kartki fotografii, a resztę zatrzymaj dla siebie. Ja nie mam gdzie wyrobić zdjęcia bo zaden fotograf nie ma potrzebnych materiałów. Chcę jeszcze napisać odnośnie mojego urlopu. Otóż nie wiem czy to będzie możliwe. Wprawdzie mój gospodarz zgodził by się z chęcią, ale Urząd Pracy nie jest zbyt łaskawy na dawanie urlopu, ale spróbuję. Chciał bym Cię koniecznie zobaczyć gdyż mi się bardzo sprzykrzyło bez Ciebie. Co do Twojego wyjazdu do Niemiec to radzę Ci, lepiej tego nie próbuj bo możesz tego pożałować. Z Twoimi chęciami do pracy jakie Ty posiadasz, to daleko byś tu nie zajechał. Lepiej zostań w domu.
Z tymi nutami to rób tak jak dotychczas. Coś napisz i parę kawałków dołącz do listu. Na razie kończę tych kilka słów nabazgranych w wielkim pośpiechu, gdyż mam jeszcze jeden list napisać, a tu już godzina wpół do szóstej, więc nie wiem czy zdążę, gdyż mam jeszcze do uprzątnięcia osiem krów, dwa konie i muszę dobre dwie godziny pracować. Pozdrawiam również wszystkich moich krewnych i przyjaciół i do szybkiego zobaczenia się z Wami wszystkimi. Pozostaje życzliwy Ci Mieczysław

Ps.
Proszę zwrócić uwagę że w tych listach nie ma narzekania na warunki pracy u niemieckiego Bauera. Był traktowany przez niego życzliwie. Mietek pisze o swoich marzeniach i sprawach które chciał by zrealizować.
O lepszym instrumencie muzycznym, o nutach, i oczywiście o powrocie do kraju. Te listy bardzo różnią się w swojej wymowie od tych pisanych z niewoli. Tam polski żołnierz traktowany był jak siła robocza z której trzeba wyciągnąć wszystko.

Jeżyk

I ostatni list z czasów wojny, pisany z Kresów Wschodnich prze z mojego wujka, Ignacego do moich rodziców. Dotyczy głównie tematu, gdy jego syn znalazł się w Niemieckim szpitalu

Osada Boratyn 3. 02. 1942 r.

Drodzy nasi

Donosimy Wam że jesteśmy wszyscy zdrowi którego i Wam życzymy z całego serca. Nie wiem czy Wam już wiadomo że nasz Mieciu od 20. 01. 1942 r. Znajduje się w szpitalu. Tę wiadomośc otrzymaliśmy od Miecia, następnie drugą otrzymaliśmy od jego kolegi, który nam obszerniej opisał tę dla nas bolesną wiadomość. Nie wiem dokładnie którego dnia zaczęła go boleć noga, jedynie wiemy że 3-go stycznia był doktor u niego, nogę zbadał, zajodynował i kazał mu się położyć do łóżka. Więc Mieciu do 19 stycznia leżał w łóżku, a pan doktor od czasu do czasu zaglądał do niego. W tym dniu doktor przyjechał do niego i wysłał auto i o godzinie 8-mej wieczór zabrali go do szpitala. Tam zrobili prześwietlenie, a jaki wynik tego jeszcze nie wiemy. W każdym razie mamy dość zmartwienia i oczekujemy dalszych wiadomości które bardzo leniwie dochodzą do nas.
Prosimy Was bardzo żebyście porozmawiali z Andrzejem Leńczykiem, jeśli on nie ma pracy i chce jechać do do Niemiec na robotę, to mógł by pojechać na Mieciowo miejsce. Nam bardzo zależy na tym, bo ten gospodarz jeździ do Miecia i widocznie czeka kiedy się wyleczy żeby zabrać go z powrotem do siebie. My chcemy aby Mietek wrócił z powrotem do domu, bo po co jemu pracowac u kogoś, kiedy on ma w domu robotę i jedzenie ile potrzeba. Nasze dzieci nie muszą szukać chleba bo mają go w domu. To miejsce gdzie jest Miecio jest naprawdę dobre, to niech by pojechał ktoś ze znajomych. Jeżeli Leńczyk zgodzi się jechać to napiszcie o tym, a my dalsze informacje prześlemy.
Pozdrawiamy Was wszystkich i czekamy na wiadomości od Was

Wasz Ignac

Jeżyk · Wysłany: Śro 16:46, 03 Mar 2010 Temat postu:

Ten list jest już powojenną korespondencją wujka Ignacego z Kresów Wschodnich. Obrazuje on warunki życiowe Polaków na tamtych terenach

Osada Boratyn 10. 09. 1949 r.

Kochana siostro i szwagierku

List od Was otrzymaliśmy za który bardzo Wam dziękujemy. Darujcie że tak długo nie odpisywałem, ale naprawdę nia było czasu, nawet w niedzielę. My dzięki Bogu jesteśmy zdrowe, a co się tyczy powodzenia to o wiele lepsze jak w Tarnawce. Dom mamy bardzo dobry, jest w nim sklep spółdzielczy, a Hela jest sklepową. Jak na osiedle Boratyn to nawet nieźle handluje. Teraz budują Boratyn, jest tu sporo ludzi, są inżynierowie, majstrowie, murarze, cieśle i robotnicy. Jednym słowem ruch szalony. Można też zarobić, sprzedać jajko, koguta i świńkę. Życie jest ożywione, auta, traktory jeżdżą po całych dniach. Inżynierowie mierzą nam działki na samodzielne gospodarki.
Muszę się Wam przyznać że mam wiele zajęcia, bo jestem radnym gromadzkim i w komitecie kościelnym, a także prezesem Rady Regulacyjnej. Jest z tym wiele problemów, i czasem trzeba się kłócić, czego bardzo nie lubię. Ale z tego wszystkiego nie mam grosza, tylko kręcenie głowy nie małe. Teraz trzeba by już siać zborze, ok. 10 hektarów i nawet przymuszają zeby jak najwięcej zasiać. Człowiek sam się przymusza do tej pracy, jak by miał wiecznie żyć na tym świecie. Jeśli był by przyjechał Ignac Socha, to by tu żył nie tak jak w Tarnawce. Tu na parę koni można zarobić 3-4 tysiące.
Słuchajcie kochani moi, czy tam u Was nie dostał by jakiej dziewczynki lub chłopca do pasienia bydła. Chętnie byśmy przyjęli, bo u nas nie ma kto się tym trudnić. Wszyscy jesteśmy zajęci, Hela w sklepie, Paweł na Firmie na budowie, a Hania musi zostać przy domu.
Jak tam Henryk Ferenc, czy dalej wozi pocztę z Łańcuta do Husowa. A kierownik Błaszkiewicz, czy nadal poluje, bo tu u nas bardzo dużo zajęcy, lisów i nawet dzików, i nie ma kto tu polować. Zapytam czy ktoś ze znajomych nie zgodził by się na kierownika spółdzielni w Krystynopolu. Szukają ale nie ma na razie chętnych. Chcą Gienka Wronę, ale on ma gospodarkę więc nie chce . Kończę, bo już mi ludzie przeszkadzają w pisaniu.
Zasyłamy Wam serdeczne pozdrowienia i życzymy wesołych świąt Wielkanocnych.
Zyczliwi Wam zawsze Ignac, Anna, Hela i Paweł